System miar i wag

Miary

Na terenach Środkowej Alaranii istnieje kilka powszechnie stosowanych jednostek miar i bardzo duża liczba tych mniej znanych. Każda rasa posiada własne jednostki miar, jednakże w kontaktach między-rasowych przyjęto używać miar stosowanych przez ludzi. Są to tzw. kupieckie, ponieważ rozpowszechniły się one poprzez podróżujących od miasta do miasta kupców. Największa liczba kupców należy do rasy ludzkiej stąd też większość miar odnosi się do człowieka oraz środowiska w którym żyje.

Wartość tej samej miary może różnić się nieznacznie (a czasem nawet znacznie) w różnych miejscach. Kupcy wożą zwykle ze sobą wzory danych miar, których używają w handlu. Zwykle są to miary uczciwe, odpowiadające ogólnie ustalonym wartościom, jednakże zdarzają się również oszuści posługujący się miarami o celowo zawyżonych lub zaniżonych wartościach. Ogólnie przyjęte wzory powszechnie stosowanych miar znajdują się w Nowej Aerii, która to jest centrum kupieckim Środkowej Alaranii. Większe miasta posiadają zwykle swoje odpowiedniki tych miar, które to są powszechnie dostępne dla obywateli i kupców.

Miary długości (ludzkie)

• Palec - długośc środkowego palca mężczyzny lub szerokości ośmiu ziaren jęczmienia.
• Dłoń - szerokość dłoni ludzkiej.
• Piędź - rozwartość miedzy końcami palców wielkiego i małego.
• Stopa - jednostka miary nawiązująca do przeciętnej długości stopy ludzkiej.
• Łokieć - odległość od końca środkowego palca do czubka łokcia.
• Sążeń - szerokość rozpostartych ramion.
• Skok - długość skoku z miejsca przeciętnego człowieka.
• Pręt - długość pręta mierniczego równa 15 stopom.
• Sznur - długość sznura mierniczego równa 10 prętom.
• Staja - miara długości służąca do mierzenia odległości pomiędzy wioskami i miastami.
• Smok - odległość którą może przebyć dorosły smok w ciągu godziny. Używana głównie przez kartografów.
• Duży smok - odległość którą może przebyć dorosły smok w ciągu całego dnia, wliczając w to czas na odpoczynek. Równa 16-tu smokom.

Przelicznik:

• 1 palec = 1/6 stopy = 4,95 cm
• 1 dłoń = 1,5 palca = 1/4 stopy = 7,425 cm
• 1 piędź = 2 palce = 1/3 stopy = 19,8 cm

• 1 stopa = 6 palców = 4 dłonie = 3 piędzie = 1/2 łokcia = 29,7 cm
• 1 łokieć = 12 palców = 8 dłoni = 6 piędzi = 2 stopy = 59,4 cm
• 1 sążeń = 36 palców = 24 dłonie = 18 piędzi = 6 stóp = 3 łokcie = 178,2 cm

• 1 krok = 15 palców = 2,5 stopy = 0,7425 m
• 1 pręt = 15 stóp = 7,5 łokcia = 6 kroków = 3 skoki = 4,455 m
• 1 sznur = 150 stóp = 75 łokici = 60 kroków = 30 skoków = 10 prętów = 44,55 m

• 1 staja = 5000 kroków = 3,7125 km
• 1 smok = 16 staj = 60km
• 1 duży smok = 256 staj = 16 smoków = 960km

Miary powierzchni (ludzkie)

• Morga - wielkość powierzchni skoszonej łąki przez jednego człowieka od rana do południa, liczy 256 prętów kwadratowych.
• Pług - obszar, który może zostać zaorany przez pług zaprzęgnięty w woły od rana do południa.
• Łan - 32 morgi.

Przelicznik:

• 1 morga = 256 prętów kwadratowych = 0,11 ha
• 1 pług = 4 morgi = 0,44 ha
• 1 łan = 32 morgi = 8 pługów = 3,52 ha

Miary objętości (ludzkie)

• Kwaterka - 1/4 kwarty.
• Kwarta - 1/4 garnca.
• Garniec - miara nasypna i nalewana, pochodzi od garści zagarniającej do garnka sypane zboża lub zlewane płyny.
• Wiadro - pojemność typowego wiadra do noszenia wody.
• Korzec - duża miara nasypna, nazwa pochodzi od kory, gdyż pierwotny korzec był miarą dłubaną, wykonaną z nieokorowanej kłody świerkowej.

Przelicznik:

• 1 kwaterka = 0,25 litra
• 1 kwarta = 4 kwaterki = 1 litr
• 1 garniec = 4 kwarty = 4 litry
• 1 wiadro = 3 garnce = 12 kwart = 12 litrów
• 1 korzec = 32 garnce = 128 kwart = 512 kwaterek = 128 litrów

Miary masy (ludzkie)

• Funt - ustalona umownie przez kupców masa. Jej wzór znajduje w Nowej Aeri.
• Kamień - nazwa pochodzi od kamieni stanowiących część żaren.
• Cetnar - 4 kamienie.

Przelicznik:

• 1 granik = 0,008 g
• 1 gran = 6 graników = 0,048 g
• 1 skrupuła = 24 grany = 144 graniki = 1,15 g
• 1 drachma = 3 skrupuły = 3,45 g
• 1 łut = 4 drachmy = 13,8 g

• 1 funt = 32 łuty = 0,406 kg
• 1 kamień = 25 funtów = 10,138 kg
• 1 cetnar = 4 kamienie = 100 funtów = 3200 łutów = 40,550 kg

Miary morskie

Jak wiadomo miary morskie rządzą się swoimi, nieco odmiennymi prawami. Najważniejsze wymiary, z jakimi można się spotkać w trakcie żeglugi to prędkość, kierunek, odległość i głębokość. W przypadku głębokości sprawa jest prosta, ponieważ stosuje się klasyczny przelicznik długości. Pomiaru głębokości dokonuje się przy pomocy obciążnika przywiązanego do nawiniętej na szpulę liny. Każdy pełny obrót szpuli wyznacza określoną wartość długości, jednak szpule różnią się od siebie średnicą, stąd każdy okręt ma inną skalę.

Kolejnym wymiarem istotnym dla żeglugi jest odległość. Określa się ją stosując jednostki zwane milami morskimi. Dwie mile morskie to jedna staja. Żeglarze jednak posługują się wyłącznie nomenklaturą żeglarską, a porównanie to ma na celu zobrazowanie odległości (żaden żeglarz nie powie, że jego okręt przepłynął staję, tylko dwie mile morskie).

Następnym pomiarem jakiego można dokonać na pokładzie jest kierunek. Tutaj pojawia się drobny problem, ponieważ można określić dwa rodzaje kierunku: geograficzny i magiczny. Geograficzny wyznacza się na kilka sposobów, jednak najpopularniejszy z nich opiera się na wyznaczeniu północy jako zero stopni i zwiększaniu konta zgodnie z ruchem wskazówek zegara (wschód "E" = 90°, południe "S" = 180°, zachód "W" = 270°). Dużą popularnością cieszy się również system wykorzystywany na Wyspach Atramentowych. Tamtejsi nawigatorzy określają początkowy kierunek np. północ, a następnie dodają lub odejmując stopnie w zależności od odchylenia. Przykładowo, jeżeli statek płynął na północ "N", z odchyleniem na 350°, wówczas zapisuje się kurs jako -10°N. Natomiast jeśli statek płynął na zachód, skierowany na 290°, wówczas można zapisać taki stan rzeczy jako +20°W. Rzadziej spotykaną i raczej już archaiczną wersją tego systemu jest ustalenie północy jako 0°, a potem dodawanie i odejmowanie pozostałych 180°. Kierunek magiczny rządzi się całkowicie własnymi prawami i może być określany albo poprzez technikalia magiczne albo poprzez doświadczonych magów, którzy mają specjalne zdolności w tej dziedzinie. Nie ma jednak żadnej zasady, którą dałoby się przyjąć i opisać.

Ostatnim wymiarem przydatnym podczas morskiej żeglugi jest prędkość. Określa się ją stosując węzły. Jeden węzeł odpowiada jednej mili morskiej, pokonanej w ciągu godziny. Pomiaru tego dokonuje się przy użyciu logu i klepsydry. Log składa się z dwóch części: deseczki, którą wyrzuca się za burtę i kołowrotka, na który nawinięta jest lina z zaznaczonymi na niej za pomocą węzłów odległościami. Podczas pomiaru prędkości statku jeden marynarz trzyma przesuwającą się między palcami linkę z odwijającego się kołowrotka, a drugi mierzy czas standardową żeglarską klepsydrą. Piasek w klepsydrze musi się przesypywać dokładnie dwadzieścia osiem sekund natomiast węzły musiały być oddalone o odległość dwóch dłoni bez jednego palca. Dzięki temu jak policzymy dwie dłonie bez jednego palca na dwadzieścia osiem sekund, to wyjdzie nam miara odpowiadająca jednej mili morskiej na godzinę (oczywiście należy wziąć poprawkę na różnice w grubości węzłowi i inne czynniki, które sprawiają, że pomiar ten nie będzie do końca dokładny). Jednak w ten sposób można bardzo szybko określić z jaką prędkością porusza się statek. Okręty poruszają się zazwyczaj z prędkością kilkunastu węzłów, jednak jest to zależne od wielu czynników takich jak wiatr, ciężar ładunku, rozmiar, wielkość, ilość żagli i tym podobne.

• 1 mila morska = 0,5 stai = 1,856km
• 0° = 0°N = północ
• 90° = +90°N = 0°E = wschód
• 180° = +180°/-180°N = 0°S = południe
• 270° = -90°N = 0°W = zachód
• 1 węzeł = 1 mila morska na godzinę